Fiskus żąda podatku od darowizn w najbliższej rodzinie – czy słusznie?

Polskie prawo przewiduje zwolnienie z podatku od darowizn dokonywanych w obrębie najbliższej rodziny. Literalne brzmienie przepisów wymaga w tym względzie, aby darowizna w kwocie powyższej 9 637 zł była udokumentowana dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy. Dodatkowo, taka darowizna powinna być zgłoszenia do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od jej otrzymania.

Niestety, podatnicy nie zawsze mają świadomość, że w celu skorzystania ze zwolnienia z podatku powinni stosowanie udokumentować otrzymanie darowizny.

W interpretacji z 30 czerwca 2022 r.¹, fiskus zakwestionował możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku dla darowizn w zakresie darowizny dokonanej przez ojca dla syna. Jak wynikało ze stanu faktycznego, środki pieniężne przekazane przez ojca nie trafiły na rachunek syna, lecz na konto sprzedawcy mieszkania, które ojciec wraz z synem mieli wspólnie nabyć. Organ stwierdził bowiem, że w przypadku darowizny środków pieniężnych, dla zastosowania przedmiotowego zwolnienia z podatku, środki pieniężne muszą zostać przekazane w sposób ściśle w przepisie określony, a zatem na rachunek płatniczy nabywcy darowizny (w tym wypadku syna).

Co ciekawe stanowisko zaprezentowane przez fiskus jest niezgodne z interpretacją ogólną Ministra Finansów² wydaną ponad 10 lat temu, tj. 15 lutego 2012 r. Wspomniana interpretacja jednoznacznie precyzuje, że zwolnienie z podatku od darowizn znajduje zastosowanie także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek dewelopera w wykonaniu zawartej z nim umowy.

Podobnie do sprawy podchodzą sądy administracyjne. Naczelny Sąd Administracyjny³ wskazał, że przedmiotowe zwolnienie od podatku będzie miało zastosowanie, jeżeli środki zostaną przelane na wskazany przez obdarowanego rachunek bankowy innego podmiotu w wykonaniu zobowiązania ciążącego na obdarowanym.

Dodatkowo sądy potwierdzają, że również dokonanie darowizny w gotówce do ręki obdarowanego, a następnie wpłata tych środków na rachunek bankowy obdarowanego, nie pozbawia automatycznie prawa do zwolnienia z podatku od darowizny. Zwrot “udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy" należy rozumieć jako obowiązek wykazania, że doszło do transferu środków pieniężnych z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego, przy czym drugorzędne znaczenie ma sposób dokonania tego transferu⁴.

Jak widać spory odnośnie sposobu dokumentowania darowizny toczą się od dawna i wygląda na to, że pomimo korzystnego orzecznictwa i stanowiska Ministra Finansów, problem nadal jest aktualny. Jak zwykle organy podatkowe podchodzą do przepisów bardzo literalnie, a do sprawy bardzo profiskalnie. Na szczęście po stronie podatników po raz kolejny stają sądy administracyjne.