Pomoc dla Ukrainy bez podatku w Polsce – nowe rozwiązania prawne

12 marca Prezydent podpisał ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy. Przepisy będą obowiązywać z mocą wsteczną, od 24 lutego 2022 r. Nowe rozwiązania dotyczą przede wszystkim legalizacji pobytu i pracy na terytorium Polski, ale w ustawie znalazły się także istotne przepisy podatkowe związane z udzielaniem pomocy humanitarnej. Przyjrzyjmy się zatem najistotniejszym zmianom w podatkach dochodowych.

Świadczenie pieniężne na zakwaterowanie i wyżywienie

Ustawa przewiduje możliwość otrzymania świadczenia pieniężnego w związku z przyjęciem uchodźców. Każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni faktyczne zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy i złoży odpowiedni wniosek może być przyznane świadczenie pieniężne. Świadczenie będzie należne przez okres 60 dni. Wczoraj, 15 marca opublikowano rozporządzenie wykonawcze, zgodnie z którym świadczenie wynosić 40 zł za osobę dziennie. Świadczenie będzie wypłacane z dołu, po rozpatrzeniu wniosku złożonego w urzędzie gminy. Gmina może uzależnić przyznanie lub wypłatę świadczenia od weryfikacji warunków zakwaterowania i wyżywienia. Na rozpatrzenie wniosku gmina ma 1 miesiąc.

Co istotne, podmiot udzielający pomocy będzie zwolniony z podatku dochodowego z tytułu otrzymanej kwoty świadczenia pieniężnego.

Preferencje podatkowe dotyczące darowizn 

Ponadto ustawa przewiduje szczególne rozwiązania odnoszące się do darowizn na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Po pierwsze, darczyńca będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów koszty wytworzenia lub cenę nabycia rzeczy i praw darowanych w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. Chodzi jednak tylko o darowizny przekazane:

• organizacjom pożytku publicznego lub równoważnym (w tym organizacjom ukraińskim),
• jednostkom samorządu terytorialnego,
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
• podmiotom wykonującym działalność leczniczą lub z zakresu ratownictwa medycznego w Polsce lub w Ukrainie.

Warunkiem jest to, by wydatki na darowizny były wcześniej uwzględnianie w kosztach uzyskania przychodu podatnika.  

Po drugie, zwolnieniem z podatku dochodowego objęto pomoc humanitarną otrzymaną w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy w tym okresie przybyli z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych. Samo pojęcie pomocy humanitarnej nie zostało zdefiniowane w przepisach.

Zatrudniane obywateli Ukrainy

Przybywający do Polski obywatele Ukrainy deklarują chęć jak najszybszego podjęcia zatrudnienia. Zgodnie z nowymi regulacjami, Ukraińcy będą uprawnieni do wykonywania w Polsce pracy, jeśli legalnie przebywają na terytorium Polski lub ich pobyt zostanie uznany za legalny na podstawie przepisów szczególnych. W każdym przypadku pracodawca musi powiadomić powiatowy urząd i zgłosić dane osobowe obywatela Ukrainy w terminie 14 dni od podjęcia przez niego pracy.

W tym kontekście warto zadbać o dopełnienie wszelkich formalności przy zgłoszeniu. Należy mieć na uwadze, że tzw. Polskie Ład wprowadził dla pracodawców dodatkowe sankcje związane z nielegalnym zatrudnieniem. Sankcje są szerokie i mogą polegać m.in. na doliczeniu do przychodów pracodawcy kwot:

• równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę za każdy miesiąc nielegalnego zatrudnienia,
• wynagrodzenia pracownika wypłacanego w ramach nielegalnego zatrudnienia.

Co więcej, zatrudniający musi opłacić zaległy podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie społeczne i składkę zdrowotną pracownika.